Turystyka i Rekreacja

Przedsiębiorstwa zakładane są przez osoby fizyczne, prawne lub grupę osób w celu
prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek i ryzyko, założyciele sami w pełni
ponoszą koszty swoich decyzji gospodarczych. Przedsiębiorstwa mogą być zorganizowane w
formie:

FORMY DZIAŁALNOŚCI

Przedsiębiorstwo
jednoosobowe

Spółki

Spółdzielnie

Przedsiębiorstwa
państwowe

.
jednoosobowego przedsiębiorstwa osób fizycznych
.
spółki
.
spółdzielni
.
przedsiębiorstwa państwowego (rys. 5.1).





              przedsiębiorstwo jednoosobowe
                            |

spółdzielnia-------formy działalności---------spółki
                            |
             
               przedsiębiorstwa państwowe



Rys. Błąd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..1 Formy działalności gospodarczej

Źródło: Opracowanie własne



Potencjalny przedsiębiorca, który nie spełnia warunków, żeby prowadzić gospodarstwo
agroturystyczne w ramach istniejącego gospodarstwa rolnego musi wybrać odpowiednią
formę prawną swojego przedsięwzięcia. Decyzja ta jest bardzo istotna, gdyż niesie ze sobą
konsekwencje własnościowe, podatkowe, kosztowe czy związane z odpowiedzialnością za
zobowiązania.

Nie jest możliwe wskazanie jednej, najlepszej, uniwersalnej formy prowadzenia
działalności gospodarczej. Każda z nich ma bowiem swoje zalety i wady. Przy wyborze
odpowiedniej formy prawnej należy kierować się wieloma czynnikami, należy brać pod
uwagę przede wszystkim:

.
rodzaj działalności,
.
skalę działalności,
.
liczbę wspólników,



.
zakres odpowiedzialności majątkowej za zobowiązania firmy i ryzyka
kapitałowego,
.
formę opodatkowania,
.
rodzaj prowadzonej księgowości,
.
zakres kierowania,
.
sposoby pozyskiwania kapitału,
.
wymagania założycielskie,
.
możliwości finansowania działalności,
.
zakres kontroli firmy1.


1 Formy prowadzenia działalności, Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach programu "Pierwsza Praca",
www.apacz.swps.pl, 28.02.2010, s .1.

Jednoosobowe przedsiębiorstwo osób fizycznych może być założone przez osobę
fizyczną, posiadającą zdolność do czynności prawnych. Przedsiębiorca może zatrudniać
dowolną liczbę pracowników. Jest to najpopularniejszą forma prowadzenia działalności
gospodarczej w Polsce. Zaletą takiego przedsiębiorstwa jest przede wszystkim elastyczność i
łatwość dostosowania gospodarstwa agroturystycznego do zmiennego otoczenia oraz
niewielki zakres regulacji państwowych. Inne mocne i słabe strony przedsiębiorstwa
jednoosobowego przedstawia tab. 5.3.

Tab. Błąd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..1 . Mocne i słabe strony przedsiębiorstwa
jednoosobowego

Mocne strony

Słabe strony

.
relatywnie mały kapitał początkowy potrzebny
do rozpoczęcia działalności gospodarczej,
.
niewielki zakres regulacji rządowych,
.
kontrola i zarządzanie z „jednej ręki”,
.
cały zysk jest własnością właściciela,
.
elastyczność w dostosowaniu się do zmiennego
otoczenia,
.
możliwość wyboru formy opodatkowania,
.
możliwość korzystania z uproszczonych form
księgowości.


.
nieograniczona odpowiedzialność,
.
brak ciągłości firmy (wraz ze śmiercią
właściciela firma może przestać istnieć),
.
ograniczone źródła pozyskiwania kapitału,
.
wąska baza zarządzania,
.
ograniczona możliwość ekspansji.




Źródło: Opracowanie własne na podstawie P. Urbaniak, Wprowadzenie do mikro i makroekonomii,
Wydawnictwo Empi, Poznań 2000, s. 53.



Z ekonomicznego punktu widzenia spółka jest to zrzeszenie osób lub kapitału w celem
prowadzenia działalności gospodarczej. W sensie prawnym spółka jest to umowa zawierana
przez wspólników celem prowadzenia wspólnego przedsiębiorstwa zarobkowego lub

osiągnięcia w innej formie wspólnego celu gospodarczego. Podział spółek na osobowe i kapitałowe przedstawia rys. 5.2. W spółkach osobowych ważniejsi niż kapitał są właściciele, gdyż w razie bankructwa spółki, właściciele solidarnie odpowiadają całym swoim majątkiem za powstałe zobowiązania, natomiast w spółkach kapitałowych ważny jest zgromadzony majątek zarówno wniesiony przez udziałowców, jak i wypracowany w trakcie istnienia spółki.
                                   SPÓŁKA

            OSOBOWA
                                                     KAPITAŁOWA
                                         Z OGRANICZONĄ  ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ

KOMANDYTOWA

CYWILNA

JAWN                                                 AKCYJNA

PARTNERSKA

AKCYJNA

PARTNERSKA



SPÓŁKI

2KODEKSU HANDLOWEGO

1PRAWA CYWILNEGO

adn2Z OGRANICZONĄ
ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ

adn2KOMANDYTOWA

adn1CYWILNA

adn2JAWNA

adn2KOMANDYTOWO- AKCYJNA

adn2AKCYJNA

Rys. Błąd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..2 Podział spółek z punktu widzenia podstawy
ekonomicznej utworzenia spółki

Źródło: opracowanie własne


Rys. Błąd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..3 Podział spółek z punktu widzenia źródła prawa
regulującego powstanie i działalność spółki

Źródło: opracowanie własne



Spółka cywilna jest regulowana ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny (Dz.
U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) – Art. 860-875, natomiast spółki handlowe
regulowane są ustawą z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks Spółek Handlowych (Dz. U. nr
94, poz. 1037 z późn. zm.). Podział spółek z punktu widzenia podstawy prawnej regulującej
zakres działalności spółki przedstawia rys. 5.3.



Tab. Błąd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..2 Mocne i słabe strony spółek osobowych

MOCNE STRONY

.
łatwość otworzenia firmy
.
małe zapotrzebowanie na kapitał początkowy
.
szersza baza zarządzania niż w jednoosobowym
przedsiębiorstwie osób fizycznych
.
możliwość wyboru formy opodatkowania
.
możliwość korzystania z uproszczonych form
księgowości
.
nieograniczone regulacje rządowe


SŁABE STRONY
.
nieograniczona odpowiedzialność
.
brak ciągłości firmy
.
podzielone kompetencje w zarządzaniu
.
ograniczona baza kapitałowa
.
problemy z drobnymi partnerami




Źródło: Opracowanie własne na podstawie A. Woś (red.), Agrobiznes - mikroekonomika, Wydawnictwo Key
Text, Warszawa 1996, s. 22.



Spółki osobowe to takie, które w zasadzie opierają swą działalność na osobistej pracy
wspólników w przedsiębiorstwie, przy czym wspólnicy wraz ze spółką ponoszą pełną
odpowiedzialność majątkową za zobowiązania spółki (tab. 5.4). Natomiast w spółkach
kapitałowych najczęściej nie ma więzi między działalnością spółki i osobistą pracą
wspólników, a ci ostatni nie odpowiadają za zobowiązania spółki wobec wierzycieli.
Podmiotem odpowiedzialności jest jedynie spółka odpowiadająca za zobowiązania swoim
(wydzielonym od majątku wspólników) kapitałem (tab. 5.5)2.

2 Tamże, s. 2.



Tab. Błąd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..3 Mocne i słabe strony spółek kapitałowych

MOCNE STRONY 

ograniczona odpowiedzialność
.
szeroka baza kapitałowa
.
możliwość przekazania praw własności
.
zapewniona ciągłość firmy

SŁABE STRONY
.
trudna do zorganizowania
.
ostre regulacje rządowe
.
podwójne opodatkowanie
.
restrykcje statutowe
.
podzielone kompetencje w zarządzaniu
.
konieczność prowadzenia pełnej księgowości
.
brak możliwości wyboru opodatkowania




Źródło: Opracowanie własne na podstawie A. Woś (red.), Agrobiznes - mikroekonomika, Wydawnictwo Key
Text, Warszawa 1996, s. 22

1.1 Charakterystyka spółek



Spółka cywilna zaliczana jest do spółek osobowych (tab. 5.6). Cechą charakterystyczną
spółki jest to, że za zobowiązania spółki odpowiadają solidarnie wszyscy wspólnicy całym
swoim majątkiem. Rejestracji spółki dokonuje się w urzędzie gminy, właściwej ze względu
na siedzibę spółki. Przed rejestracją wspólnicy powinni zawrzeć umowę w formie pisemnej,
która zawiera cel istnienia spółki, czas trwania oraz rodzaj i przedmiot działalności. W
umowie należy także określić rodzaj i wysokość wkładów wnoszonych przez wspólników,
udział w zyskach oraz stratach oraz sposób reprezentowania spółki przez wspólników3.

3 P. Urbaniak, Wprowadzenie do mikro i makroekonomii, Wydawnictwo Empi2, Poznań 2000, s. 57.



Tab. Błąd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..4 Spółka cywilna (art. 860-875 Kodeksu
Cywilnego)

Przeznaczenie:

Dla prowadzenia działalności gospodarczej w mniejszym
rozmiarze. Przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do
osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób
oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów.

Założyciele:

Minimalnie 2 osoby.



Minimalny kapitał:

Brak. Domniemywa się, że wkłady wspólników mają jednakową
wartość.

Osobowość
prawna:

Brak osobowości prawnej, jest to spółka prawa cywilnego,
przedsiębiorcą nie jest spółka tylko wspólnicy.

Organy
zarządzające

Każdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę.

Odpowiedzialność:

Każdy wspólnik odpowiada solidarnie za zobowiązania spółki bez
ograniczenia całym swoim majątkiem. Każdy wspólnik jest
uprawniony do równego udziału w zyskach i w tym samym stosunku
uczestniczy w stratach, bez względu na rodzaj i wartość wkładu. W
umowie spółki można inaczej ustalić stosunek udziału wspólników w
zyskach i stratach. Można nawet zwolnić niektórych wspólników od
udziału w stratach. Natomiast nie można wyłączyć wspólnika od
udziału w zyskach.

Opodatkowanie:

Podatek dochodowy od osób fizycznych (lub uproszczone formy tj.




ryczałt ewidencjonowany lub karta podatkowa).

Jak założyć:

Podpisać umowę spółki, która musi mieć formę pisemną. Następnie
każdy wspólnik rejestruje się jako przedsiębiorca w ewidencji
działalności gospodarczej.

Rozwiązanie
spółki

Spółka ulega rozwiązaniu z dniem ogłoszenia upadłości wspólnika. Z
ważnych powodów każdy wspólnik może żądać rozwiązania spółki
przez sąd. Jeżeli spółka została zawarta na czas nie oznaczony, każdy
wspólnik może z niej wystąpić wypowiadając swój udział na trzy
miesiące naprzód na koniec roku obrachunkowego.



Źródło: Opracowanie własne

Spółka jawna jest w swoim charakterze podobna do spółki cywilnej, jednak jest
regulowana kodeksem spółek handlowych i jej założenia wymaga wpisu do Krajowego
Rejestru Sądowego (tab. 5.7). Przeznaczona jest do prowadzenia przedsiębiorstwa
zarobkowego w większym rozmiarze. Za zobowiązania spółki odpowiadają solidarnie
wszyscy wspólnicy całym swoim majątkiem. W razie zadłużenia spółki wierzyciele mogą
dochodzić sowich należności od każdego ze wspólników. Umowa spółki powinna być
sporządzona na piśmie i powinna zawierać, podobnie jak w spółce cywilnej, cel istnienia
spółki, czas trwania oraz rodzaj i przedmiot działalności, rodzaj i wysokość wkładów
wnoszonych przez wspólników, udział w zyskach oraz stratach oraz sposób reprezentowania
spółki przez wspólników.

Tab. Błąd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..5 Spółka jawna (art. 22-85 Kodeksu Spółek
Handlowych)

Przeznaczenie:

Dla prowadzenia przedsiębiorstwa zarobkowego w większym
rozmiarze.

Nazwa

Firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub nazwy
wszystkich wspólników lub nazwisko jednego wspólnika oraz
dodatkowe oznaczenie „spółka jawna” bądź skrót „sp.j.”.

Założyciele

Minimalnie 2 osoby.

Minimalny kapitał:

Brak.

Osobowość
prawna:

Brak osobowości prawnej, spółka osobowa.

Organy
zarządzające

Każdy wspólnika ma prawo reprezentować spółkę.

Odpowiedzialność:

Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia
całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz
ze spółką.

Majątek

Majątek spółki stanowi wszelkie mienie wniesione jako wkład lub
nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia.

Opodatkowanie:

Podatek dochodowy od osób fizycznych (lub uproszczone formy tj.
ryczałt ewidencjonowany lub karta podatkowa) albo podatek
dochodowy od osób prawnych; każdy ze wspólników opodatkowany
jest oddzielnie.




Jak założyć:

Podpisać umowę spółki, która musi mieć formę pisemną, po czym
spółkę należy zarejestrować w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Rozwiązanie
spółki

.
przyczyny przewidziane w umowie spółki,
.
jednomyślna uchwała wszystkich wspólników,
.
ogłoszenie upadłości spółki,
.
śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości,
.
wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub
wierzyciela wspólnika,
.
prawomocne orzeczenie sądu.




Źródło: Opracowanie własne



Spółka partnerska zarezerwowana jest do przedsiębiorców wykonujących wolny
zawód, np. lekarze, lekarze weterynarii (tab. 5.8) Spółkę partnerską mogą założyć tylko osoby
fizyczne. Zaliczana jest do spółek osobowych, jednak partner nie ponosi odpowiedzialności
za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów
wolnego zawodu w spółce. Umowa spółki powinna być sporządzona na piśmie w formie aktu
notarialnego. Rejestracja spółki wymaga wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego.

Tab. Błąd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..6 Spółka partnerska (art. 86-101 Kodeksu Spółek
Handlowych)

Przeznaczenie:

W celu wykonywania wolnego zawodu przez wspólników (partnerów)
w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą.

Nazwa

Firma spółki partnerskiej powinna zawierać nazwisko co najmniej
jednego partnera oraz dodatkowe oznaczenie „i partner", bądź „i
partnerzy” albo „spółka partnerska” oraz określenie wolonego zawodu
wykonywanego w spółce. Dopuszczalne jest używanie skrótu „sp.p.”.

Minimalny kapitał:

Brak.

Założyciele

Partnerami w spółce mogą być osoby uprawnione do wykonywania
następujących zawodów: adwokata, aptekarza, architekta, inżyniera
budownictwa, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego,
doradcy podatkowego, maklera papierów wartościowych, doradcy
inwestycyjnego, księgowego, lekarza, lekarza dentysty, lekarza
weterynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego,
rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego itp.

Osobowość
prawna:

Brak osobowości prawnej, spółka osobowa.

Odpowiedzialność:

Partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe
w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego
zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące
następstwem działania lub zaniechania osób zatrudnionych przez
spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego,
które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług
związanych z przedmiotem działalności spółki; umowa spółki może
przewidywać, że jeden albo większa liczba partnerów godzą się na
ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej.




Opodatkowanie:

PIT - podatek dochodowy od osób fizycznych (lub uproszczone formy
tj. ryczałt ewidencjonowany lub karta podatkowa).

Jak założyć:

Wymagane podpisanie umowy spółki, która musi mieć formę aktu
notarialnego, po czym spółkę należy zarejestrować w Krajowym
Rejestrze Sądowym.

Rozwiązanie
spółki

Rozwiązanie spółki powodują:

.
przyczyny przewidziane w umowie spółki,
.
jednomyślna uchwała wszystkich partnerów,
.
ogłoszenie upadłości spółki,
.
utrata przez wszystkich partnerów prawa do wykonywania
wolnego zawodu,
.
prawomocne orzeczenie sądu.




Źródło: Opracowanie własne

Spółka komandytowa zaliczana jest także do spółek osobowych. Spółkę zakładają dwie
kategorie wspólników: komplementariusze i komandytariusze (tab.5.9). Komplementariusz
odpowiada za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem i prowadzi wszystkie sprawy
związane z działalności spółki. Natomiast komandytariusz odpowiada tylko do określonej w
umowie sumy komandytowej, w związku z tym spełnia on rolę wspólnika biernego, może
reprezentować spółkę na zasadzie pełnomocnictwa4.

4 P. Urbaniak, …, wyd. cyt. s. 56.



Tab. Błąd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..7 Spółka komandytowa (art. 102-124 Kodeksu
Spółek Handlowych)

Przeznaczenie:

Dla prowadzenia przedsiębiorstwa pod własną firmą.

Nazwa

Firma spółki komandytowej powinna zawierać nazwiska jednego lub
kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie „spółka
komandytowa”. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „sp.k.”.

Założyciele:

Minimalnie 2 osoby fizyczne lub prawne.

Minimalny kapitał:

Brak.

Osobowość
prawna:

Brak osobowości prawnej, spółka osobowa.

Organy
zarządzające

Kierowanie spółką należy wyłącznie do komplementariuszy;
komandytariusze są wspólnikami biernymi.

Odpowiedzialność:

Wobec wierzycieli za zobowiązania spółki, co najmniej jeden wspólnik
odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność
co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona.

Opodatkowanie:

Podatek dochodowy od osób fizycznych lub podatek dochodowy od
osób prawnych; każdy ze wspólników opodatkowany jest oddzielnie.

Jak założyć:

Podpisać umowę spółki w formie aktu notarialnego, po czym
zarejestrować spółkę w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Rozwiązanie
spółki

Śmierć komandytariusza nie stanowi przyczyny rozwiązania spółki.
Spadkobiercy komandytariusza powinni wskazać spółce jedną osobę
do wykonywania ich praw. Czynności dokonane przez pozostałych
wspólników przed takim wskazaniem wiążą spadkobierców




komandytariusza.



Źródło: Opracowanie własne

Spółka komandytowo-akcyjna jest spółką osobową, ale posiadającą osobowość prawną.
Jest to najbardziej skomplikowana forma działalności ze wszystkich spółek osobowych
(tab. 5.10). Spółkę zakładają dwa rodzaje wspólników: komplementariusz, który jest
wspólnikiem aktywnym oraz akcjonariusz, który jest wspólnikiem biernym. Utworzenie i
późniejsze prowadzenie spółki komandytowo-akcyjnej jest stosunkowo drogie. Minimalny
kapitał potrzebny do zawiązania tej spółki wynosi 50 000 zł. Spółka komandytowo-akcyjna
może być odpowiednim rozwiązaniem dla osób z pomysłem na biznes szukających kapitału
dla swojego projektu.

Tab. Błąd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..8 Spółka komandytowo-akcyjna (art. 125-150
Kodeksu Spółek Handlowych)

Przeznaczenie:

Dla prowadzenia działalności gospodarczej w dużym rozmiarze (np.
duże firmy rodzinne).

Nazwa:

Firma spółki komandytowo-akcyjnej powinna zawierać nazwiska
jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie
„spółka komandytowo-akcyjna”. Dopuszczalne jest używanie w
obrocie skrótu „S.K.A.”. Nazwisko albo firma (nazwa) akcjonariusza
nie może być zamieszczane w firmie spółki. W przypadku
zamieszczenia nazwiska albo firmy (nazwy) akcjonariusza w firmie
spółki akcjonariusz ten odpowiada wobec osób trzecich tak jak
komplementariusz.

Założyciele:

Minimalnie 2 osoby fizyczne lub prawne.

Minimalny kapitał:

50 000 PLN.

Organy
zarządzające

Każdy komplementariusz ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw
spółki. Komplementariuszowi nie przysługuje prawo do prowadzenia
spraw spółki, przekazanych do kompetencji walnego zgromadzenia
albo rady nadzorczej przez przepisy niniejszego działu lub statut
spółki. Komplementariusz albo jego pracownik nie może być
członkiem rady nadzorczej. Akcjonariusz może reprezentować
spółkę jedynie jako pełnomocnik. W spółce komandytowo-akcyjnej
można ustanowić radę nadzorczą. Jeżeli liczba akcjonariuszy
przekracza dwadzieścia pięć osób, ustanowienie rady nadzorczej jest
obowiązkowe.

Odpowiedzialność:

Wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden
wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co
najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem, który nie odpowiada za
zobowiązania spółki.

Akcje:

Każda akcja objęta lub nabyta przez osobę, która nie jest
komplementariuszem, daje prawo do jednego głosu, chyba że statut
stanowi inaczej. Nie można całkowicie pozbawić akcjonariusza
prawa głosu. Każda akcja objęta lub nabyta przez
komplementariusza daje prawo do jednego głosu.




Opodatkowanie:

Podatek dochodowy od osób fizycznych lub podatek dochodowy od
osób prawnych; każdy ze wspólników opodatkowany jest
oddzielnie.

Jak założyć:

Wszyscy komplementariusze podpisują statut, który musi mieć formę
aktu notarialnego, po czym spółkę należy zarejestrować w Krajowym
Rejestrze Sądowym.

Rozwiązanie
spółki:

.
przyczyny przewidziane w statucie lub w prawie,
.
uchwała walnego zgromadzenia o rozwiązaniu spółki,
.
ogłoszenie upadłości spółki,
.
śmierć, ogłoszenie upadłości lub wystąpienie jedynego
komplementariusza
.
chyba że statut stanowi inaczej,
.
inne przyczyny przewidziane prawem.




Źródło: Opracowanie własne



Tab. Błąd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..9 Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (art.
151-300 Kodeksu Spółek Handlowych)

Przeznaczenie:

Dla prowadzenia działalności gospodarczej, a także dla każdego
innego prawnie dopuszczalnego celu.

Nazwa:

Firma spółki może być obrana dowolnie; powinna jednak zawierać
dodatkowe oznaczenie „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością”.
Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „spółka z o.o.” lub „sp.
z o.o.”.

Założyciele:

Jedna lub więcej osób. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie
może być zawiązana wyłącznie przez inną jednoosobową spółkę z
ograniczoną odpowiedzialnością.

Minimalny kapitał:

5 000 PLN (minimalna wartość udziału 50 zł).

Osobowość
prawna:

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością posiada osobowość
prawną, jest to spółka kapitałowa.

Odpowiedzialność:

Odpowiedzialność spółki do wysokości kapitału. Wspólnicy nie są
odpowiedzialni za zobowiązania spółki.

Organy spółki:

• Zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę. Zarząd
składa się z jednego albo większej liczby członków.
• Zgromadzenie wspólników
• Rada nadzorcza


Opodatkowanie:

Podatek dochodowy od osób prawnych.

Jak założyć:

1) Zawarcie umowy spółki (w przypadku jeśli jest więcej niż jeden
udziałowiec) lub sporządzenie aktu założycielskiego (w
przypadku jednego udziałowca). Umowa spółki oraz akt
założycielski muszą być sporządzone przez notariusza w formie
aktu notarialnego.
2) Wniesienie całego kapitału zakładowego w postaci wkładów
rzeczowych (aport) lub pieniężnych (wniesienie wkładów
rzeczowych może nastąpić po rejestracji spółki).
3) Powołanie zarządu. Zarząd jest jednym z organów spółki.
Uprawniony jest on do prowadzenia spraw spółki
reprezentowania spółki. Zarząd składa się z jednego lub większej
ilości wspólników.
4) Członek zarządu jest powoływany i odwoływany uchwałą





wspólników, ale umowa spółki może wprowadzić inny sposób
powoływania i odwoływania tego organu. Do zarządu mogą być
powoływani zarówno wspólnicy, jak i inne osoby z poza ich
grona.
5) Ustanowienie rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, jeżeli
wymaga tego ustawa lub przepisy umowy spółki. Umowa spółki
może bowiem przewidywać, że w spółce będzie działać jako
organ nadzoru rada nadzorcza lub komisja rewizyjna albo oba te
organy.
6) Dokonanie wpisu do rejestru sądowego.


Rozwiązanie
spółki:

• Przyczyny przewidziane w umowie spółki,
• uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki albo o
przeniesieniu siedziby, spółki za granicę, stwierdzona
protokołem sporządzonym przez notariusza,
• ogłoszenie upadłości spółki,
• inne przyczyny przewidziane prawem.




Źródło: Opracowanie własne

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest samodzielnym podmiotem posiadającym
osobowość prawną. Jest to najczęściej występująca forma spółki kapitałowej (tab. 5.11). Dla
przedsiębiorców planujących przedsięwzięcia gospodarcze w większym rozmiarze lub
wiążące się z wysokim ryzykiem, forma spółki kapitałowej jest dużo bardziej korzystna od
spółki osobowej. Sp. z o.o. może posiadać jednego lub większą liczbę wspólników, którymi
mogą zostać osoby fizyczne lub osoby prawne, czyli np. inne spółki. Jej założenie wymaga
zawarcia umowy w formie aktu notarialnego oraz dokonanie wpisu do Krajowego Rejestru
Sądowego. Kapitał zakładowy sp. z o.o. powinien wynosić co najmniej 5 000 zł.



Tab. Błąd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..10 Spółka akcyjna (art. 301-633 Kodeksu Spółek
Handlowych)

Przeznaczenie:

Dla prowadzenia działalności gospodarczej, a także dla każdego
innego prawnie dopuszczalnego celu.

Założyciele:

Jedna lub więcej osób; wyjątek: spółka akcyjna nie może być
zawiązana wyłącznie przez jednoosobową spółkę z ograniczoną
odpowiedzialnością.

Nazwa:

Firma spółki może być obrana dowolnie, powinna jednak zawierać
dodatkowe oznaczenie „Spółka Akcyjna”. Dopuszczalne jest
używanie w obrocie skrótu „S.A.”

Minimalny kapitał:

Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 100 000
złotych. Wartość nominalna akcji nie może być niższa niż 1 grosz.

Osobowość
prawna:

Spółka akcyjna posiada osobowość prawną, jest to spółka
kapitałowa.

Odpowiedzialność:

Spółka odpowiada za zobowiązania do wysokości kapitału
akcyjnego; akcjonariusze nie są odpowiedzialni za zobowiązania
spółki.

Organy spółki

• Zarząd - powoływany maksymalnie na 5 lat, reprezentujący
spółkę na zewnątrz i prowadzący jej sprawy.
• Rada nadzorcza - wykonująca stały nadzór nad zarządem, składa





się z minimum 3 członków, w spółkach publicznych - minimum 5
osób.
• Walne zgromadzenie akcjonariuszy


Opodatkowanie:

Podatek dochodowy od osób prawnych.

Jak założyć:

1) Zawiązanie umowy spółki, w tym podpisanie statutu przez
założycieli. Statut spółki akcyjnej powinien być sporządzony w
formie aktu notarialnego.
2) Zawiązanie spółki akcyjnej następuje z chwilą objęcia wszystkich
akcji.
3) Ustanowienie zarządu i rady nadzorczej.
4) Dokonanie wpisu do krajowego rejestru sądowego.


Rozwiązanie
spółki:

• przyczyny przewidziane w statucie,
• uchwała walnego zgromadzenia o rozwiązaniu spółki albo o
przeniesieniu siedziby spółki za granicę,
• ogłoszenie upadłości spółki,
• inne przyczyny przewidziane prawem.




Źródło: Opracowanie własne

Spółka akcyjna to najbardziej złożona forma spółki handlowej, przeznaczona do
prowadzenia średnich i dużych przedsiębiorstw (tab. 5.12). Wymaga zaangażowania dużego
kapitału (100 000 zł). Kapitał zakładowy składa się z wkładów założycieli, którzy stają się
współwłaścicielami spółki, zwanymi akcjonariuszami. Jej założenia wymaga zawarcia
umowy w formie aktu notarialnego oraz wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego.

1.2 Spółdzielnia



Spółdzielnia – jest to podmiot gospodarczy czyli osoba prawna prowadząca
przedsiębiorstwo, ustanowiona na zasadach prawa spółdzielczego (Ustawa z dnia 16 września
1982 roku prawo spółdzielcze, Dz. U. z 2003 r. Nr 188, poz.1848 z późń. zm.). W celu
utworzenia spółdzielni, wymagane jest dobrowolne zrzeszenie nieograniczonej liczby osób,
tzw. członków spółdzielni. W ustawie określona jest minimalna liczba członków – nie mniej
niż dziesięć osób fizycznych lub nie mniej niż trzy podmioty posiadające osobowość prawną,
a w przypadku spółdzielni produkcji rolnej liczba zrzeszonych członków nie może być
mniejsza niż 5 osób. Liczba członków może być zmienna, jednak nie może spaść poniżej
ustawowego limitu. Spółdzielnia płaci podatek dochodowy od osób prawnych.

Spółdzielnia nabywa osobowość prawną z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru
Sądowego. Minimalnym kapitałem założycielski nie jest wymagany przez przepisy prawne.

Celem istnienia spółdzielni jest prowadzenie wspólnej działalności gospodarczej w
interesie zrzeszonych członków, a więc celem nie jest maksymalizacja zysku czy wielkości
sprzedaży produktów i usług, lecz zaspokojenie potrzeb członków spółdzielni. W razie


wystąpienia straty członkowie spółdzielni uczestniczą w jej pokrywaniu tylko do wysokości
zadeklarowanych udziałów i nie odpowiadają wobec wierzycieli spółdzielni za jej
zobowiązania. Zysk z działalności spółdzielni nazywany jest nadwyżką bilansową i na koniec
roku obrachunkowego wypłacany jest członkom spółdzielni proporcjonalnie do posiadanych
przez nich udziałów oraz przeznaczony jest na zwiększenie funduszu zasobowego.

Majątek spółdzielni powstaje z:

1. Funduszu udziałowego – który powstaje z wpłat udziałów członkowskich. W
razie likwidacji spółdzielni, bądź ustania członkostwa, podlega on zwrotowi
byłemu członkowi, chyba że został przeznaczony na pokrycie strat spółdzielni.
2. Funduszu zasobowego – powstaje z wpłat członkowskich, części
wygospodarowanego zysku i z innych źródeł. Jest on niepodzielny i bezzwrotny.
3. Funduszu wkładów – istnieje tylko w niektórych spółdzielniach, które wymagają
wniesienia wkładu (budowlanego, ziemi). Fundusz ten nie uczestniczy w pokryciu
strat, lecz w momencie likwidacji spółdzielni podlega zwrotowi członkowi, który
niósł ten wkład.


Organami spółdzielni są:

.
zarząd – reprezentuje spółdzielnie na zewnątrz,
.
rada nadzorcza – kontroluje pracę zarządu,
.
walne zgromadzenie członków – podejmuje decyzję5.


5 E. Cyrson (red.), Kompendium wiedzy o gospodarce, Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa-Poznań 2000,
s. 222.

W tab. 5.13 przedstawiono mocne i słabe strony przedsiębiorstwa zorganizowanego
w formie spółdzielni.



Tab. Błąd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..11 Mocne i słabe strony spółdzielni

MOCNE STRONY

SŁABE STRONY

.
ograniczona odpowiedzialność ,
.
szeroka baza kapitałowa,
.
zaspokajanie potrzeb członków
spółdzielni.


.
ostre wymagania statutowe,
.
brak członków gotowych pracować w strukturach
spółdzielczych,
.
podzielone kompetencje w zarządzaniu,
.
nieprzyjazne nastawienie wielkiego biznesu do
spółdzielni,
.
konieczność prowadzenia pełnej księgowości,
.
brak możliwości wyboru opodatkowania.




Źródło: Opracowanie własne na podstawie: A. Woś (red.), Agrobiznes - mikroekonomika, Wydawnictwo Key
Text, Warszawa 1996, s. 22




1.3 Przedsiębiorstwo państwowe



Przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielnym, samorządnym i samofinansującym się
podmiotem gospodarczym. Posiada osobowość prawną, a więc jest zobowiązane do płacenia
podatku dochodowego od osób prawnych. Działalność przedsiębiorstw państwowych reguluje
ustawa o przedsiębiorstwach państwowych z 1981 r. (Dz. U. z 2002 r. Nr 112, poz. 981 z
późń. zm) oraz ustawa z dnia 25 września 1981 r. o samorządzie załogi przedsiębiorstwa
państwowego (Dz. U. z dnia 30 września 1981 r. z późń. zm). Ustawy te były wielokrotnie
nowelizowane6.

6 Tamże, s. 214.

7 T Fijałkowski, Kodeks spółek handlowych oraz prawo działalności gospodarczej, Wydawnictwo WGP,
Warszawa 2001,s. 395.

Utworzenie przedsiębiorstwa państwowego następuje w wyniku wydania aktu
administracyjnego zwanego aktem o utworzeniu przedsiębiorstwa. Przed wydaniem tego aktu
przeprowadzane jest postępowanie przygotowawcze oceniające potrzeby oraz warunki
utworzenia przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwa państwowe tworzyć mogą naczelne, centralne
lub terenowe organy administracji państwowej; Narodowy Bank Polski, bank państwowy.
Jednostki, które tworzą przedsiębiorstwo państwowe, nazywane są organami założycielskimi.

Założenie przedsiębiorstwa państwowego wymaga wydania aktu administracyjnego.
Osobowość prawną przedsiębiorstwa te nabywają z chwilą rejestracji w Krajowym Rejestrze
Sądowym. Organy przedsiębiorstwa to:

.
ogólne zebranie pracowników (delegatów),
.
rada pracownicza,
.
dyrektor przedsiębiorstwa7.