WYKAZ LITERATURY Ekonomika w turystyce i rekreacji 1. Małgorzata Bednarczyk, Przedsiębiorczość w turystyce, CeDeWu, Warszawa 2010 2. Władysław Biczysko, Zarządzanie finansami w przedsiębiorstwie turystycznym, Wydawnictwo Naukowe, PWN, Warszawa 2011 3. Aleksander Stefan Kornak, Ekonomika i organizacja biur podróży, WSHiT, Częstochowa 2003 4. Janusz Sarnowski, Edward Kirejczyk, Zarządzanie przedsiębiorstwem turystycznym, Almamer, Warszawa 2007. 5. Lucjan Czechowski (red.), Małe i średnie przedsiębiorstwa na rynku turystycznym, WSTiH, Gdańsk 2007 6. Bogusław Sawicki, Anna Mazurek-Kusiak, 2010, Agroturystyka w teorii i praktyce, Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego WUP, Lublin 7. Barbara Szyszka-Olejowska, T jak turystyka. Zasady opodatkowania usług turystycznych, Wyd. Wszechnica Podatkowa, Kraków 2008. 8. Ksawery Haski, Jak poprowadzić poprawnie podatkową księgę przychodów i rozchodów, Sigma, Skierniewice 2011. 9. USTAWA z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych 10. Ustawa z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks Spółek Handlowych (Dz. U. NR 94, poz. 1037 z późniejszymi zmianami) 11. Ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2004 r. Nr 173, poz. 1807). Strategie i negocjacje w turystyce 1. Majey Robert, Jak wygrać każde negocjacje, MT Biznes, Warszawa 2010. 2. Futrell Charles M, Nowoczesne Techniki Sprzedaży. Metody Prezentacji, Profesjonalna Obsługa, Relacje z Klientem,m wyd. Wolters Kluwer, warszawa 2011 3. Wojciech Hamman, Jerzy Gut, Handlowanie to gra, Wyd. Helion, Gliwice 1999 4. Jarosław Holwek, Jerzy Gut, Wojciech Haman, Skuteczne Handlowanie, Wyd. Helion, Gliwice 2006 Marketing terytorialny 1. Jacek Pogorzelski, Praktyczny marketing miast i regionów, , Oficyna Wolters Kluwer, Warszawa 2012. 2. Andrzej Szromnik, Marketing terytorialny – miasto i region na rynku, Oficyna Wolters Kluwer, Warszawa 2010. 3. Agnieszka Stanowicka-Traczyk, Kształtowanie wizerunku miasta na przykładzie miast polskich, Branta, Olsztyn 2008. 4. Maciej J. Nowak, Teodor Skotarczak, Zarządzanie Miastem studium ekonomiczne i organizacyjne, CEdeWu, Warszawa 2010.
|
Przedsiębiorstwa zakładane są przez osoby fizyczne, prawne lub grupę osób w celu prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek i ryzyko, założyciele sami w pełni ponoszą koszty swoich decyzji gospodarczych. Przedsiębiorstwa mogą być zorganizowane w formie:
FORMY DZIAŁALNOŚCI
Przedsiębiorstwo jednoosobowe
Spółki
Spółdzielnie
Przedsiębiorstwa państwowe
. jednoosobowego przedsiębiorstwa osób fizycznych . spółki . spółdzielni . przedsiębiorstwa państwowego (rys. 5.1).
przedsiębiorstwo jednoosobowe |
spółdzielnia-------formy działalności---------spółki | przedsiębiorstwa państwowe
Rys. Błąd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..1 Formy działalności gospodarczej
Źródło: Opracowanie własne
Potencjalny przedsiębiorca, który nie spełnia warunków, żeby prowadzić gospodarstwo agroturystyczne w ramach istniejącego gospodarstwa rolnego musi wybrać odpowiednią formę prawną swojego przedsięwzięcia. Decyzja ta jest bardzo istotna, gdyż niesie ze sobą konsekwencje własnościowe, podatkowe, kosztowe czy związane z odpowiedzialnością za zobowiązania.
Nie jest możliwe wskazanie jednej, najlepszej, uniwersalnej formy prowadzenia działalności gospodarczej. Każda z nich ma bowiem swoje zalety i wady. Przy wyborze odpowiedniej formy prawnej należy kierować się wieloma czynnikami, należy brać pod uwagę przede wszystkim:
. rodzaj działalności, . skalę działalności, . liczbę wspólników,
. zakres odpowiedzialności majątkowej za zobowiązania firmy i ryzyka kapitałowego, . formę opodatkowania, . rodzaj prowadzonej księgowości, . zakres kierowania, . sposoby pozyskiwania kapitału, . wymagania założycielskie, . możliwości finansowania działalności, . zakres kontroli firmy1.
1 Formy prowadzenia działalności, Ministerstwo Gospodarki i Pracy w ramach programu "Pierwsza Praca", www.apacz.swps.pl, 28.02.2010, s .1.
Jednoosobowe przedsiębiorstwo osób fizycznych może być założone przez osobę fizyczną, posiadającą zdolność do czynności prawnych. Przedsiębiorca może zatrudniać dowolną liczbę pracowników. Jest to najpopularniejszą forma prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce. Zaletą takiego przedsiębiorstwa jest przede wszystkim elastyczność i łatwość dostosowania gospodarstwa agroturystycznego do zmiennego otoczenia oraz niewielki zakres regulacji państwowych. Inne mocne i słabe strony przedsiębiorstwa jednoosobowego przedstawia tab. 5.3.
Tab. Błąd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..1 . Mocne i słabe strony przedsiębiorstwa jednoosobowego
Mocne strony
Słabe strony
. relatywnie mały kapitał początkowy potrzebny do rozpoczęcia działalności gospodarczej, . niewielki zakres regulacji rządowych, . kontrola i zarządzanie z „jednej ręki”, . cały zysk jest własnością właściciela, . elastyczność w dostosowaniu się do zmiennego otoczenia, . możliwość wyboru formy opodatkowania, . możliwość korzystania z uproszczonych form księgowości.
. nieograniczona odpowiedzialność, . brak ciągłości firmy (wraz ze śmiercią właściciela firma może przestać istnieć), . ograniczone źródła pozyskiwania kapitału, . wąska baza zarządzania, . ograniczona możliwość ekspansji.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie P. Urbaniak, Wprowadzenie do mikro i makroekonomii, Wydawnictwo Empi, Poznań 2000, s. 53.
Z ekonomicznego punktu widzenia spółka jest to zrzeszenie osób lub kapitału w celem prowadzenia działalności gospodarczej. W sensie prawnym spółka jest to umowa zawierana przez wspólników celem prowadzenia wspólnego przedsiębiorstwa zarobkowego lub
osiągnięcia w innej formie wspólnego celu gospodarczego. Podział spółek na osobowe i kapitałowe przedstawia rys. 5.2. W spółkach osobowych ważniejsi niż kapitał są właściciele, gdyż w razie bankructwa spółki, właściciele solidarnie odpowiadają całym swoim majątkiem za powstałe zobowiązania, natomiast w spółkach kapitałowych ważny jest zgromadzony majątek zarówno wniesiony przez udziałowców, jak i wypracowany w trakcie istnienia spółki. SPÓŁKA
OSOBOWA KAPITAŁOWA Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ
KOMANDYTOWA
CYWILNA
JAWN AKCYJNA
PARTNERSKA
AKCYJNA
PARTNERSKA
SPÓŁKI
2KODEKSU HANDLOWEGO
1PRAWA CYWILNEGO
adn2Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ
adn2KOMANDYTOWA
adn1CYWILNA
adn2JAWNA
adn2KOMANDYTOWO- AKCYJNA
adn2AKCYJNA
Rys. Błąd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..2 Podział spółek z punktu widzenia podstawy ekonomicznej utworzenia spółki
Źródło: opracowanie własne
Rys. Błąd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..3 Podział spółek z punktu widzenia źródła prawa regulującego powstanie i działalność spółki
Źródło: opracowanie własne
Spółka cywilna jest regulowana ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93 z późn. zm.) – Art. 860-875, natomiast spółki handlowe regulowane są ustawą z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks Spółek Handlowych (Dz. U. nr 94, poz. 1037 z późn. zm.). Podział spółek z punktu widzenia podstawy prawnej regulującej zakres działalności spółki przedstawia rys. 5.3.
Tab. Błąd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..2 Mocne i słabe strony spółek osobowych
MOCNE STRONY
. łatwość otworzenia firmy . małe zapotrzebowanie na kapitał początkowy . szersza baza zarządzania niż w jednoosobowym przedsiębiorstwie osób fizycznych . możliwość wyboru formy opodatkowania . możliwość korzystania z uproszczonych form księgowości . nieograniczone regulacje rządowe
SŁABE STRONY . nieograniczona odpowiedzialność . brak ciągłości firmy . podzielone kompetencje w zarządzaniu . ograniczona baza kapitałowa . problemy z drobnymi partnerami
Źródło: Opracowanie własne na podstawie A. Woś (red.), Agrobiznes - mikroekonomika, Wydawnictwo Key Text, Warszawa 1996, s. 22.
Spółki osobowe to takie, które w zasadzie opierają swą działalność na osobistej pracy wspólników w przedsiębiorstwie, przy czym wspólnicy wraz ze spółką ponoszą pełną odpowiedzialność majątkową za zobowiązania spółki (tab. 5.4). Natomiast w spółkach kapitałowych najczęściej nie ma więzi między działalnością spółki i osobistą pracą wspólników, a ci ostatni nie odpowiadają za zobowiązania spółki wobec wierzycieli. Podmiotem odpowiedzialności jest jedynie spółka odpowiadająca za zobowiązania swoim (wydzielonym od majątku wspólników) kapitałem (tab. 5.5)2.
2 Tamże, s. 2.
Tab. Błąd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..3 Mocne i słabe strony spółek kapitałowych
MOCNE STRONY
ograniczona odpowiedzialność . szeroka baza kapitałowa . możliwość przekazania praw własności . zapewniona ciągłość firmy
SŁABE STRONY . trudna do zorganizowania . ostre regulacje rządowe . podwójne opodatkowanie . restrykcje statutowe . podzielone kompetencje w zarządzaniu . konieczność prowadzenia pełnej księgowości . brak możliwości wyboru opodatkowania
Źródło: Opracowanie własne na podstawie A. Woś (red.), Agrobiznes - mikroekonomika, Wydawnictwo Key Text, Warszawa 1996, s. 22
1.1 Charakterystyka spółek
Spółka cywilna zaliczana jest do spółek osobowych (tab. 5.6). Cechą charakterystyczną spółki jest to, że za zobowiązania spółki odpowiadają solidarnie wszyscy wspólnicy całym swoim majątkiem. Rejestracji spółki dokonuje się w urzędzie gminy, właściwej ze względu na siedzibę spółki. Przed rejestracją wspólnicy powinni zawrzeć umowę w formie pisemnej, która zawiera cel istnienia spółki, czas trwania oraz rodzaj i przedmiot działalności. W umowie należy także określić rodzaj i wysokość wkładów wnoszonych przez wspólników, udział w zyskach oraz stratach oraz sposób reprezentowania spółki przez wspólników3.
3 P. Urbaniak, Wprowadzenie do mikro i makroekonomii, Wydawnictwo Empi2, Poznań 2000, s. 57.
Tab. Błąd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..4 Spółka cywilna (art. 860-875 Kodeksu Cywilnego)
Przeznaczenie:
Dla prowadzenia działalności gospodarczej w mniejszym rozmiarze. Przez umowę spółki wspólnicy zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego przez działanie w sposób oznaczony, w szczególności przez wniesienie wkładów.
Założyciele:
Minimalnie 2 osoby.
Minimalny kapitał:
Brak. Domniemywa się, że wkłady wspólników mają jednakową wartość.
Osobowość prawna:
Brak osobowości prawnej, jest to spółka prawa cywilnego, przedsiębiorcą nie jest spółka tylko wspólnicy.
Organy zarządzające
Każdy wspólnik ma prawo reprezentować spółkę.
Odpowiedzialność:
Każdy wspólnik odpowiada solidarnie za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem. Każdy wspólnik jest uprawniony do równego udziału w zyskach i w tym samym stosunku uczestniczy w stratach, bez względu na rodzaj i wartość wkładu. W umowie spółki można inaczej ustalić stosunek udziału wspólników w zyskach i stratach. Można nawet zwolnić niektórych wspólników od udziału w stratach. Natomiast nie można wyłączyć wspólnika od udziału w zyskach.
Opodatkowanie:
Podatek dochodowy od osób fizycznych (lub uproszczone formy tj.
ryczałt ewidencjonowany lub karta podatkowa).
Jak założyć:
Podpisać umowę spółki, która musi mieć formę pisemną. Następnie każdy wspólnik rejestruje się jako przedsiębiorca w ewidencji działalności gospodarczej.
Rozwiązanie spółki
Spółka ulega rozwiązaniu z dniem ogłoszenia upadłości wspólnika. Z ważnych powodów każdy wspólnik może żądać rozwiązania spółki przez sąd. Jeżeli spółka została zawarta na czas nie oznaczony, każdy wspólnik może z niej wystąpić wypowiadając swój udział na trzy miesiące naprzód na koniec roku obrachunkowego.
Źródło: Opracowanie własne
Spółka jawna jest w swoim charakterze podobna do spółki cywilnej, jednak jest regulowana kodeksem spółek handlowych i jej założenia wymaga wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego (tab. 5.7). Przeznaczona jest do prowadzenia przedsiębiorstwa zarobkowego w większym rozmiarze. Za zobowiązania spółki odpowiadają solidarnie wszyscy wspólnicy całym swoim majątkiem. W razie zadłużenia spółki wierzyciele mogą dochodzić sowich należności od każdego ze wspólników. Umowa spółki powinna być sporządzona na piśmie i powinna zawierać, podobnie jak w spółce cywilnej, cel istnienia spółki, czas trwania oraz rodzaj i przedmiot działalności, rodzaj i wysokość wkładów wnoszonych przez wspólników, udział w zyskach oraz stratach oraz sposób reprezentowania spółki przez wspólników.
Tab. Błąd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..5 Spółka jawna (art. 22-85 Kodeksu Spółek Handlowych)
Przeznaczenie:
Dla prowadzenia przedsiębiorstwa zarobkowego w większym rozmiarze.
Nazwa
Firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub nazwy wszystkich wspólników lub nazwisko jednego wspólnika oraz dodatkowe oznaczenie „spółka jawna” bądź skrót „sp.j.”.
Założyciele
Minimalnie 2 osoby.
Minimalny kapitał:
Brak.
Osobowość prawna:
Brak osobowości prawnej, spółka osobowa.
Organy zarządzające
Każdy wspólnika ma prawo reprezentować spółkę.
Odpowiedzialność:
Każdy wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką.
Majątek
Majątek spółki stanowi wszelkie mienie wniesione jako wkład lub nabyte przez spółkę w czasie jej istnienia.
Opodatkowanie:
Podatek dochodowy od osób fizycznych (lub uproszczone formy tj. ryczałt ewidencjonowany lub karta podatkowa) albo podatek dochodowy od osób prawnych; każdy ze wspólników opodatkowany jest oddzielnie.
Jak założyć:
Podpisać umowę spółki, która musi mieć formę pisemną, po czym spółkę należy zarejestrować w Krajowym Rejestrze Sądowym.
Rozwiązanie spółki
. przyczyny przewidziane w umowie spółki, . jednomyślna uchwała wszystkich wspólników, . ogłoszenie upadłości spółki, . śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości, . wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika, . prawomocne orzeczenie sądu.
Źródło: Opracowanie własne
Spółka partnerska zarezerwowana jest do przedsiębiorców wykonujących wolny zawód, np. lekarze, lekarze weterynarii (tab. 5.8) Spółkę partnerską mogą założyć tylko osoby fizyczne. Zaliczana jest do spółek osobowych, jednak partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce. Umowa spółki powinna być sporządzona na piśmie w formie aktu notarialnego. Rejestracja spółki wymaga wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego.
Tab. Błąd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..6 Spółka partnerska (art. 86-101 Kodeksu Spółek Handlowych)
Przeznaczenie:
W celu wykonywania wolnego zawodu przez wspólników (partnerów) w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą.
Nazwa
Firma spółki partnerskiej powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera oraz dodatkowe oznaczenie „i partner", bądź „i partnerzy” albo „spółka partnerska” oraz określenie wolonego zawodu wykonywanego w spółce. Dopuszczalne jest używanie skrótu „sp.p.”.
Minimalny kapitał:
Brak.
Założyciele
Partnerami w spółce mogą być osoby uprawnione do wykonywania następujących zawodów: adwokata, aptekarza, architekta, inżyniera budownictwa, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, maklera papierów wartościowych, doradcy inwestycyjnego, księgowego, lekarza, lekarza dentysty, lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego itp.
Osobowość prawna:
Brak osobowości prawnej, spółka osobowa.
Odpowiedzialność:
Partner nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działania lub zaniechania osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki; umowa spółki może przewidywać, że jeden albo większa liczba partnerów godzą się na ponoszenie odpowiedzialności tak jak wspólnik spółki jawnej.
Opodatkowanie:
PIT - podatek dochodowy od osób fizycznych (lub uproszczone formy tj. ryczałt ewidencjonowany lub karta podatkowa).
Jak założyć:
Wymagane podpisanie umowy spółki, która musi mieć formę aktu notarialnego, po czym spółkę należy zarejestrować w Krajowym Rejestrze Sądowym.
Rozwiązanie spółki
Rozwiązanie spółki powodują:
. przyczyny przewidziane w umowie spółki, . jednomyślna uchwała wszystkich partnerów, . ogłoszenie upadłości spółki, . utrata przez wszystkich partnerów prawa do wykonywania wolnego zawodu, . prawomocne orzeczenie sądu.
Źródło: Opracowanie własne
Spółka komandytowa zaliczana jest także do spółek osobowych. Spółkę zakładają dwie kategorie wspólników: komplementariusze i komandytariusze (tab.5.9). Komplementariusz odpowiada za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem i prowadzi wszystkie sprawy związane z działalności spółki. Natomiast komandytariusz odpowiada tylko do określonej w umowie sumy komandytowej, w związku z tym spełnia on rolę wspólnika biernego, może reprezentować spółkę na zasadzie pełnomocnictwa4.
4 P. Urbaniak, …, wyd. cyt. s. 56.
Tab. Błąd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..7 Spółka komandytowa (art. 102-124 Kodeksu Spółek Handlowych)
Przeznaczenie:
Dla prowadzenia przedsiębiorstwa pod własną firmą.
Nazwa
Firma spółki komandytowej powinna zawierać nazwiska jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowa”. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „sp.k.”.
Założyciele:
Minimalnie 2 osoby fizyczne lub prawne.
Minimalny kapitał:
Brak.
Osobowość prawna:
Brak osobowości prawnej, spółka osobowa.
Organy zarządzające
Kierowanie spółką należy wyłącznie do komplementariuszy; komandytariusze są wspólnikami biernymi.
Odpowiedzialność:
Wobec wierzycieli za zobowiązania spółki, co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona.
Opodatkowanie:
Podatek dochodowy od osób fizycznych lub podatek dochodowy od osób prawnych; każdy ze wspólników opodatkowany jest oddzielnie.
Jak założyć:
Podpisać umowę spółki w formie aktu notarialnego, po czym zarejestrować spółkę w Krajowym Rejestrze Sądowym.
Rozwiązanie spółki
Śmierć komandytariusza nie stanowi przyczyny rozwiązania spółki. Spadkobiercy komandytariusza powinni wskazać spółce jedną osobę do wykonywania ich praw. Czynności dokonane przez pozostałych wspólników przed takim wskazaniem wiążą spadkobierców
komandytariusza.
Źródło: Opracowanie własne
Spółka komandytowo-akcyjna jest spółką osobową, ale posiadającą osobowość prawną. Jest to najbardziej skomplikowana forma działalności ze wszystkich spółek osobowych (tab. 5.10). Spółkę zakładają dwa rodzaje wspólników: komplementariusz, który jest wspólnikiem aktywnym oraz akcjonariusz, który jest wspólnikiem biernym. Utworzenie i późniejsze prowadzenie spółki komandytowo-akcyjnej jest stosunkowo drogie. Minimalny kapitał potrzebny do zawiązania tej spółki wynosi 50 000 zł. Spółka komandytowo-akcyjna może być odpowiednim rozwiązaniem dla osób z pomysłem na biznes szukających kapitału dla swojego projektu.
Tab. Błąd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..8 Spółka komandytowo-akcyjna (art. 125-150 Kodeksu Spółek Handlowych)
Przeznaczenie:
Dla prowadzenia działalności gospodarczej w dużym rozmiarze (np. duże firmy rodzinne).
Nazwa:
Firma spółki komandytowo-akcyjnej powinna zawierać nazwiska jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowo-akcyjna”. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „S.K.A.”. Nazwisko albo firma (nazwa) akcjonariusza nie może być zamieszczane w firmie spółki. W przypadku zamieszczenia nazwiska albo firmy (nazwy) akcjonariusza w firmie spółki akcjonariusz ten odpowiada wobec osób trzecich tak jak komplementariusz.
Założyciele:
Minimalnie 2 osoby fizyczne lub prawne.
Minimalny kapitał:
50 000 PLN.
Organy zarządzające
Każdy komplementariusz ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki. Komplementariuszowi nie przysługuje prawo do prowadzenia spraw spółki, przekazanych do kompetencji walnego zgromadzenia albo rady nadzorczej przez przepisy niniejszego działu lub statut spółki. Komplementariusz albo jego pracownik nie może być członkiem rady nadzorczej. Akcjonariusz może reprezentować spółkę jedynie jako pełnomocnik. W spółce komandytowo-akcyjnej można ustanowić radę nadzorczą. Jeżeli liczba akcjonariuszy przekracza dwadzieścia pięć osób, ustanowienie rady nadzorczej jest obowiązkowe.
Odpowiedzialność:
Wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem, który nie odpowiada za zobowiązania spółki.
Akcje:
Każda akcja objęta lub nabyta przez osobę, która nie jest komplementariuszem, daje prawo do jednego głosu, chyba że statut stanowi inaczej. Nie można całkowicie pozbawić akcjonariusza prawa głosu. Każda akcja objęta lub nabyta przez komplementariusza daje prawo do jednego głosu.
Opodatkowanie:
Podatek dochodowy od osób fizycznych lub podatek dochodowy od osób prawnych; każdy ze wspólników opodatkowany jest oddzielnie.
Jak założyć:
Wszyscy komplementariusze podpisują statut, który musi mieć formę aktu notarialnego, po czym spółkę należy zarejestrować w Krajowym Rejestrze Sądowym.
Rozwiązanie spółki:
. przyczyny przewidziane w statucie lub w prawie, . uchwała walnego zgromadzenia o rozwiązaniu spółki, . ogłoszenie upadłości spółki, . śmierć, ogłoszenie upadłości lub wystąpienie jedynego komplementariusza . chyba że statut stanowi inaczej, . inne przyczyny przewidziane prawem.
Źródło: Opracowanie własne
Tab. Błąd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..9 Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (art. 151-300 Kodeksu Spółek Handlowych)
Przeznaczenie:
Dla prowadzenia działalności gospodarczej, a także dla każdego innego prawnie dopuszczalnego celu.
Nazwa:
Firma spółki może być obrana dowolnie; powinna jednak zawierać dodatkowe oznaczenie „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością”. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „spółka z o.o.” lub „sp. z o.o.”.
Założyciele:
Jedna lub więcej osób. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością nie może być zawiązana wyłącznie przez inną jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością.
Minimalny kapitał:
5 000 PLN (minimalna wartość udziału 50 zł).
Osobowość prawna:
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością posiada osobowość prawną, jest to spółka kapitałowa.
Odpowiedzialność:
Odpowiedzialność spółki do wysokości kapitału. Wspólnicy nie są odpowiedzialni za zobowiązania spółki.
Organy spółki:
• Zarząd prowadzi sprawy spółki i reprezentuje spółkę. Zarząd składa się z jednego albo większej liczby członków. • Zgromadzenie wspólników • Rada nadzorcza
Opodatkowanie:
Podatek dochodowy od osób prawnych.
Jak założyć:
1) Zawarcie umowy spółki (w przypadku jeśli jest więcej niż jeden udziałowiec) lub sporządzenie aktu założycielskiego (w przypadku jednego udziałowca). Umowa spółki oraz akt założycielski muszą być sporządzone przez notariusza w formie aktu notarialnego. 2) Wniesienie całego kapitału zakładowego w postaci wkładów rzeczowych (aport) lub pieniężnych (wniesienie wkładów rzeczowych może nastąpić po rejestracji spółki). 3) Powołanie zarządu. Zarząd jest jednym z organów spółki. Uprawniony jest on do prowadzenia spraw spółki reprezentowania spółki. Zarząd składa się z jednego lub większej ilości wspólników. 4) Członek zarządu jest powoływany i odwoływany uchwałą
wspólników, ale umowa spółki może wprowadzić inny sposób powoływania i odwoływania tego organu. Do zarządu mogą być powoływani zarówno wspólnicy, jak i inne osoby z poza ich grona. 5) Ustanowienie rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej, jeżeli wymaga tego ustawa lub przepisy umowy spółki. Umowa spółki może bowiem przewidywać, że w spółce będzie działać jako organ nadzoru rada nadzorcza lub komisja rewizyjna albo oba te organy. 6) Dokonanie wpisu do rejestru sądowego.
Rozwiązanie spółki:
• Przyczyny przewidziane w umowie spółki, • uchwała wspólników o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu siedziby, spółki za granicę, stwierdzona protokołem sporządzonym przez notariusza, • ogłoszenie upadłości spółki, • inne przyczyny przewidziane prawem.
Źródło: Opracowanie własne
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest samodzielnym podmiotem posiadającym osobowość prawną. Jest to najczęściej występująca forma spółki kapitałowej (tab. 5.11). Dla przedsiębiorców planujących przedsięwzięcia gospodarcze w większym rozmiarze lub wiążące się z wysokim ryzykiem, forma spółki kapitałowej jest dużo bardziej korzystna od spółki osobowej. Sp. z o.o. może posiadać jednego lub większą liczbę wspólników, którymi mogą zostać osoby fizyczne lub osoby prawne, czyli np. inne spółki. Jej założenie wymaga zawarcia umowy w formie aktu notarialnego oraz dokonanie wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Kapitał zakładowy sp. z o.o. powinien wynosić co najmniej 5 000 zł.
Tab. Błąd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..10 Spółka akcyjna (art. 301-633 Kodeksu Spółek Handlowych)
Przeznaczenie:
Dla prowadzenia działalności gospodarczej, a także dla każdego innego prawnie dopuszczalnego celu.
Założyciele:
Jedna lub więcej osób; wyjątek: spółka akcyjna nie może być zawiązana wyłącznie przez jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością.
Nazwa:
Firma spółki może być obrana dowolnie, powinna jednak zawierać dodatkowe oznaczenie „Spółka Akcyjna”. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „S.A.”
Minimalny kapitał:
Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 100 000 złotych. Wartość nominalna akcji nie może być niższa niż 1 grosz.
Osobowość prawna:
Spółka akcyjna posiada osobowość prawną, jest to spółka kapitałowa.
Odpowiedzialność:
Spółka odpowiada za zobowiązania do wysokości kapitału akcyjnego; akcjonariusze nie są odpowiedzialni za zobowiązania spółki.
Organy spółki
• Zarząd - powoływany maksymalnie na 5 lat, reprezentujący spółkę na zewnątrz i prowadzący jej sprawy. • Rada nadzorcza - wykonująca stały nadzór nad zarządem, składa
się z minimum 3 członków, w spółkach publicznych - minimum 5 osób. • Walne zgromadzenie akcjonariuszy
Opodatkowanie:
Podatek dochodowy od osób prawnych.
Jak założyć:
1) Zawiązanie umowy spółki, w tym podpisanie statutu przez założycieli. Statut spółki akcyjnej powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego. 2) Zawiązanie spółki akcyjnej następuje z chwilą objęcia wszystkich akcji. 3) Ustanowienie zarządu i rady nadzorczej. 4) Dokonanie wpisu do krajowego rejestru sądowego.
Rozwiązanie spółki:
• przyczyny przewidziane w statucie, • uchwała walnego zgromadzenia o rozwiązaniu spółki albo o przeniesieniu siedziby spółki za granicę, • ogłoszenie upadłości spółki, • inne przyczyny przewidziane prawem.
Źródło: Opracowanie własne
Spółka akcyjna to najbardziej złożona forma spółki handlowej, przeznaczona do prowadzenia średnich i dużych przedsiębiorstw (tab. 5.12). Wymaga zaangażowania dużego kapitału (100 000 zł). Kapitał zakładowy składa się z wkładów założycieli, którzy stają się współwłaścicielami spółki, zwanymi akcjonariuszami. Jej założenia wymaga zawarcia umowy w formie aktu notarialnego oraz wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego.
1.2 Spółdzielnia
Spółdzielnia – jest to podmiot gospodarczy czyli osoba prawna prowadząca przedsiębiorstwo, ustanowiona na zasadach prawa spółdzielczego (Ustawa z dnia 16 września 1982 roku prawo spółdzielcze, Dz. U. z 2003 r. Nr 188, poz.1848 z późń. zm.). W celu utworzenia spółdzielni, wymagane jest dobrowolne zrzeszenie nieograniczonej liczby osób, tzw. członków spółdzielni. W ustawie określona jest minimalna liczba członków – nie mniej niż dziesięć osób fizycznych lub nie mniej niż trzy podmioty posiadające osobowość prawną, a w przypadku spółdzielni produkcji rolnej liczba zrzeszonych członków nie może być mniejsza niż 5 osób. Liczba członków może być zmienna, jednak nie może spaść poniżej ustawowego limitu. Spółdzielnia płaci podatek dochodowy od osób prawnych.
Spółdzielnia nabywa osobowość prawną z chwilą wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego. Minimalnym kapitałem założycielski nie jest wymagany przez przepisy prawne.
Celem istnienia spółdzielni jest prowadzenie wspólnej działalności gospodarczej w interesie zrzeszonych członków, a więc celem nie jest maksymalizacja zysku czy wielkości sprzedaży produktów i usług, lecz zaspokojenie potrzeb członków spółdzielni. W razie
wystąpienia straty członkowie spółdzielni uczestniczą w jej pokrywaniu tylko do wysokości zadeklarowanych udziałów i nie odpowiadają wobec wierzycieli spółdzielni za jej zobowiązania. Zysk z działalności spółdzielni nazywany jest nadwyżką bilansową i na koniec roku obrachunkowego wypłacany jest członkom spółdzielni proporcjonalnie do posiadanych przez nich udziałów oraz przeznaczony jest na zwiększenie funduszu zasobowego.
Majątek spółdzielni powstaje z:
1. Funduszu udziałowego – który powstaje z wpłat udziałów członkowskich. W razie likwidacji spółdzielni, bądź ustania członkostwa, podlega on zwrotowi byłemu członkowi, chyba że został przeznaczony na pokrycie strat spółdzielni. 2. Funduszu zasobowego – powstaje z wpłat członkowskich, części wygospodarowanego zysku i z innych źródeł. Jest on niepodzielny i bezzwrotny. 3. Funduszu wkładów – istnieje tylko w niektórych spółdzielniach, które wymagają wniesienia wkładu (budowlanego, ziemi). Fundusz ten nie uczestniczy w pokryciu strat, lecz w momencie likwidacji spółdzielni podlega zwrotowi członkowi, który niósł ten wkład.
Organami spółdzielni są:
. zarząd – reprezentuje spółdzielnie na zewnątrz, . rada nadzorcza – kontroluje pracę zarządu, . walne zgromadzenie członków – podejmuje decyzję5.
5 E. Cyrson (red.), Kompendium wiedzy o gospodarce, Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa-Poznań 2000, s. 222.
W tab. 5.13 przedstawiono mocne i słabe strony przedsiębiorstwa zorganizowanego w formie spółdzielni.
Tab. Błąd! W dokumencie nie ma tekstu o podanym stylu..11 Mocne i słabe strony spółdzielni
MOCNE STRONY
SŁABE STRONY
. ograniczona odpowiedzialność , . szeroka baza kapitałowa, . zaspokajanie potrzeb członków spółdzielni.
. ostre wymagania statutowe, . brak członków gotowych pracować w strukturach spółdzielczych, . podzielone kompetencje w zarządzaniu, . nieprzyjazne nastawienie wielkiego biznesu do spółdzielni, . konieczność prowadzenia pełnej księgowości, . brak możliwości wyboru opodatkowania.
Źródło: Opracowanie własne na podstawie: A. Woś (red.), Agrobiznes - mikroekonomika, Wydawnictwo Key Text, Warszawa 1996, s. 22
1.3 Przedsiębiorstwo państwowe
Przedsiębiorstwo państwowe jest samodzielnym, samorządnym i samofinansującym się podmiotem gospodarczym. Posiada osobowość prawną, a więc jest zobowiązane do płacenia podatku dochodowego od osób prawnych. Działalność przedsiębiorstw państwowych reguluje ustawa o przedsiębiorstwach państwowych z 1981 r. (Dz. U. z 2002 r. Nr 112, poz. 981 z późń. zm) oraz ustawa z dnia 25 września 1981 r. o samorządzie załogi przedsiębiorstwa państwowego (Dz. U. z dnia 30 września 1981 r. z późń. zm). Ustawy te były wielokrotnie nowelizowane6.
6 Tamże, s. 214.
7 T Fijałkowski, Kodeks spółek handlowych oraz prawo działalności gospodarczej, Wydawnictwo WGP, Warszawa 2001,s. 395.
Utworzenie przedsiębiorstwa państwowego następuje w wyniku wydania aktu administracyjnego zwanego aktem o utworzeniu przedsiębiorstwa. Przed wydaniem tego aktu przeprowadzane jest postępowanie przygotowawcze oceniające potrzeby oraz warunki utworzenia przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwa państwowe tworzyć mogą naczelne, centralne lub terenowe organy administracji państwowej; Narodowy Bank Polski, bank państwowy. Jednostki, które tworzą przedsiębiorstwo państwowe, nazywane są organami założycielskimi.
Założenie przedsiębiorstwa państwowego wymaga wydania aktu administracyjnego. Osobowość prawną przedsiębiorstwa te nabywają z chwilą rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym. Organy przedsiębiorstwa to:
. ogólne zebranie pracowników (delegatów), . rada pracownicza, . dyrektor przedsiębiorstwa7.
|